Vanwege het coronavirus werken onze medewerkers thuis.

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Top-10 Wat zijn de mooiste Nederlandse stoelontwerpen? Lastige vraag, keus te over, zegt Etienne Feijns, handelaar in en verzamelaar van vintage design.

Als zevenjarige bezocht Etienne Feijns (36) samen met zijn vader al rommelmarkten. Van de zenuwen sliep hij een dag van tevoren vaak slecht. -Meestal vertrokken vader en zoon in het holst van de nacht. Als de handelaren hun stands opbouwen, doe je de beste vondsten.

Lees meer in NRC Magazine #7

Met een zaklantaarn in de hand speurde de jonge Feijns naar blikken speelgoedauto’s, stripboeken en superhelden-parafernalia. Door een beetje te handelen in zijn vondsten financierde hij zijn eigen Batman-verzameling. Zijn eerste designvoorwerp kocht hij als veertienjarige op een Belgische rommelmarkt: een kunststof pennenbakje van de Italiaanse plasticfabrikant Kartell. Geleidelijk slibden zijn kamer, de garage bij het ouderlijk huis en zijn oma’s zolder vol.

Aan school had Feijns „een bloedhekel” – als achttienjarige ging hij bij een supermarkt werken. Drie jaar later ging hij voor een bestaan als handelaar in vintage design. Hij huurde een loods van 300 vierkante meter vlakbij zijn woonplaats Roosendaal. Omdat hij vooral meubels uit de jaren vijftig en zestig had verzameld, noemde hij zijn bedrijf MidMod-Design.

Weer vijftien jaar later heeft Feijns een loods van 5.000 vierkante meter die iets weg heeft van een -designmuseum. De meubels, lampen en kunstvoorwerpen die daar staan opgesteld biedt hij met vier medewerkers online te koop aan onder de bedrijfs-namen MidMod-Design en Mass Modern Design. Zijn klanten zijn vooral buitenlandse verzamelaars en interieurarchitecten. Elke maand gaat Feijns een week op inkoopreis, meestal naar Italië, soms naar Brazilië.

Als beginnend handelaar bood hij vooral Nederlands design aan. Nu is zijn specialiteit „mooie dingen van over de hele wereld”, maar zijn verzameling Dutch Design is nog steeds indrukwekkend. Van meubels van Gerrit Rietveld en Friso Kramer, tot -minimalistische lampen van Aldo van den Nieuwelaar en houten speelgoed van ADO.

De beste Nederlandse stoelontwerpen aanwijzen betekende voor Feijns: schrappen, veel schrappen. Om zijn voorkeur voor Rietveld en Kramer binnen de perken te houden maakten we het hem nog iets moeilijker: niet meer dan twee stoelen per ontwerper.

Etienne Feijns: „Friso Kramer was een ontwerper die altijd innoveerde. Model 210 is de eerste stoel van hout én polyester. In zijn eenvoud supermooi. Maar het resultaat was vrij instabiel. De stoel is maar enkele jaren in productie geweest en daardoor erg zeldzaam. In de polyester zitting zitten vaak barstjes.

„Kramer is internationaal ondergewaardeerd. Zijn ontwerpen zijn wat mij betreft vergelijkbaar met die van de Franse ontwerper en architect Jean Prouvé. Diens meubels kosten een fortuin. Een 210 in goede staat heb je al voor zo’n 1.500 euro. Ja, ik verkoop Kramer-meubels wel aan buitenlandse klanten. Dat zijn bijna altijd architecten of kunstenaars. -Andere particuliere verzamelaars zien de kwaliteit van zijn ontwerpen niet. Of: nog niet.”

„Een supermooie constructie met twee verschillende, perfect bij elkaar passende materialen. Jelles, een architect, maakte deze bijzetstoel van staal en canvas in opdracht van de TU Delft. Het verzoek was een stoel met een ruimtelijk frame met zo min mogelijk verbindingen. Jelles maakte een frame van metalen strips, verbonden met bouten.

„In een boek van de TU Delft zag ik deze stoel voor het eerst. Als handelaar in vintage design moet je jezelf opleiden en veel lezen. In totaal zijn er maar acht van deze stoelen gemaakt. Op een veiling kon ik er eens vier kopen. Een collector’s item waar ik direct verliefd op werd; een stoel van -museale kwaliteit.”

„Richard Hutten is een ontwerper waarvan ik privé diverse meubels heb verzameld. Nee, niet deze supervette fauteuil die hij in 2013 maakte voor een tentoonstelling op de meubelbeurs in Milaan. De Layers Cloud Chair is gemaakt van 840 vierkante meter Kvadrat-stof. Niet als bekleding maar als grondstof. Honderd lasergesneden, op elkaar gestapelde lappen stof vormen tezamen de stoel. De kleuren zijn ontleend aan die van de Painted Desert in Arizona. Toen ik deze stoel in Milaan zag, had ik net de canyons in de VS bezocht. Ik herkende de kleuren.

„Het is een stoel die alleen met moderne techniek zo perfect gemaakt kan worden. Helemaal van deze tijd dus. Wel lastige stoel voor in huis; hij weegt zo’n driehonderd kilo.”

„Doe eens niet zo serieus allemaal. Dat straalt deze stoel uit. Waar andere ontwerpers en fabrikanten probeerden alles zo mooi en strak mogelijk af te werken, vond Maarten Baas weer een manier om iedereen te verbazen. Rond een -metalen frame kneedde hij met de hand gekleurde klei die hij door verhitting hard liet worden. Het resultaat is dat iedere stoel anders is.

„Eerder stak Baas klassieke meubelontwerpen in brand, om de geblakerde resultaten als zijn eigen ontwerpen te presenteren, de Smoke-collectie. Zijn meubels wijken zo af van wat we kennen en wat nu gangbaar is. Dat maakt ze voor mij zo bijzonder.”

„Studio Job behoort tot een enorm talentrijke lichting -Nederlandse ontwerpers die de afgelopen twee decennia opereerden op het snijvlak van kunst en design. Studio Job [een collectief dat vele jaren geleid werd door Job Smeets en Nynke Tynagel] heeft dat volgens mij het meest -geperfectioneerd. Deze Rock Chair is daar misschien wel het beste voorbeeld van. Gemaakt van massief brons. Een onmogelijke vorm die moet zijn ontstaan zoals een kunstenaar zijn sculpturen boetseert.

„Ik heb er thuis een staan. Zit voor geen meter en weegt 90 kilo. Meer sculptuur dus dan stoel. Ja, totaal anders dan de Rietveld-meubels die ik ook verzamel. Rietveld en Job staan haaks op elkaar, maar zijn beiden goed.”

„De Revolt is een van de klassieke Nederlandse meubel-ontwerpen. Een massaproduct waarvan in zeventig jaar tijd meer dan honderdduizend exemplaren hun weg vonden naar scholen, bedrijven en woningen. De Revolt is sterk en door de rug en zitting van meebuigende kunststof zit hij voortreffelijk. Het is ook een tijdloos ontwerp: onlangs heeft het hippe Deense bedrijf Hay de Revolt in allerlei kekke kleuren in zijn collectie opgenomen.

„De klapstoelversie stond in theaters en kerken. Ik heb voor deze variant gekozen vanwege de technische snufjes. Het koppelmechanisme is ingenieus, net als het klapmechanisme, dat met de jaren steeds verder is geperfectioneerd. En in tegenstelling tot de gewone versie is de klapstoel stapelbaar.”

„Deze fauteuil uit één stuk gebogen hout is een mooi voor beeld van de naoorlogse wederopstanding van Dutch -Design. Ja, hij zit verrassend lekker, ook door een kuiltje voor het zitvlak.

„LaWo staat voor laminated wood, verlijmde laagjes hout, multiplex. De stoel was Han Piecks eindexamenwerkstuk aan de Amsterdamse Kunstnijverheidsschool. Het heeft hem nog veel wilskracht gekost om de stoel gefabriceerd te krijgen. Uit dankbaarheid voor Piecks hulp tijdens de bezetting financierde een Joodse ondernemer de productie.

„Het bedrijf LAWO nummerde de stoelen. Ik zag eens een stoel met nummer 1.800. Maar zoveel zijn er beslist niet gemaakt. Bij proefpersingen gingen namelijk honderden stoelen verloren. Gave exemplaren zijn moeilijk te vinden.”

„Deze aluminium stoel leerde me dat er voor ontwerpers -eigenlijk nauwelijks nog technische beperkingen bestaan – bijna alles kan. Joris Laarman, een student van de Design Academy Eindhoven, ontwikkelde deze stoel met behulp van software uit de auto-industrie, bedoeld om onderdelen lichter en sterker te maken. Hij baseerde zijn ontwerp op het groeiprincipe van botten en bomen. Een computer rekende uit waar de constructie stevig en dik moest zijn, en waar zij dun en licht kon zijn. Een supervoorbeeld van wat techniek vermag. Twaalf zijn er van gemaakt. In het Rijksmuseum en het Museum of Modern Art in New York staan exemplaren. Andere zijn voor megabedragen geveild, eentje zelfs voor ruim 8 ton.”

„Mijn vrienden waren op hun vijftiende in het weekend bezig met meisjes, scooters en zuipen. Ik zocht naar bijzondere stoelen. In het Vitra Museum in Zuid-Duitsland had ik voor het eerst de zigzagstoel van Rietveld gezien. Zo mooi, ik was daar helemaal weg van. Die stoel vind je alleen in musea, waarschuwde mijn vader. Maar op mijn achttiende kon ik er twee kopen, voor 12.000 euro. Al het geld dat ik toen bezat heb ik er in gestoken. En die stoelen heb ik pas tien jaar later verkocht, toen ik een ouder stel kon kopen.

„Rietveld is de beste meubelontwerper aller tijden, de grondlegger van het modernisme. Met slechts vier houten platen en twee verstek gezaagde verbindingslatten is dit constructietechnisch een meesterwerk.”

„Geen typisch Rietveld-ontwerp? Dat is maar schijn. Rietveld vernieuwde zich voortdurend. Aan deze stoel van gevouwen aluminium klopt alles. Thuis heb ik een schaalmodelletje. Daar zal het bij blijven, vrees ik. Want van de Aluminiumstoel zijn slechts vijf exemplaren gemaakt.

„In oktober veilde Sotheby’s een exemplaar van de Deense stoel uit 1946, nog zo’n Rietveld-favoriet van me. De richtprijs was 40.000 dollar. Ik was bereid tot een ton te gaan. Waanzin, vond mijn vriendin. Maar als ik de afgelopen vijftien jaar iets heb geleerd is dat vintage design is als vastgoed: kwaliteit stijgt alleen maar in prijs. Met goede objecten loop je dus nauwelijks risico. Die Deense stoel? -Helaas. Die werd geveild voor 378.000 dollar.”

Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt. U kunt ons ook anoniem een tip geven.